شهریار تبریز/ بهنام عبداللهی: اگر دو تصویر از تبریز امروز و تبریز صدسال پیش کنار هم بگذاریم، هیچ شباهتی به هم نخواهند داشت. تغییر در ابعاد مختلف خود را نمایان می کند؛ پوشش مردم، نمای ساختمان ها، جلوه خیابان ها…؛ عوامل مختلفی در این تغییر دخیل است؛ اما تکنولوژی نقش پررنگ تری دارد.

شاید اگر بیست سال پیش در جمعی، از تاکسی های اینترنتی سخن می گفتیم، اسباب خنده حاضران را مهیا می کردیم؛ اما با پیشرفت پرسرعت فناوری در جهان، این موضوع حالا واقعیتی مطلق است.

شهر هوشمند، شهرهایی که بر مبنای صفر و یک و یا به تعبیری فناوری اطلاعات ساخته می شوند و همه چیز در آن ها کاملا مجازی و هوشمند اداره می شود؛ از دولت و شهروندان گرفته تا حمل و نقل و انرژی و محیط زندگی!

تصور چنین شهرهایی که بر امواج سوارند کمی تخیلی است اما این ایده ای است که افراد و دولت های بسیاری برای تحقق و دستیابی به آن ها تلاش می کنند و سعی در واقعی شدن و ساخت و تکامل چنین شهرهایی دارند.

شهر هوشمند کجاست؟

شهر هوشمند (Smart City) به شهری گفته می‌شود که بر اساس آخرین نظریه‌های تکامل یافته مدیریت شهری بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات، داری شش معیار اصلی ذیل باشد: حکمروایی هوشمند، شهروند هوشمند، محل زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند و انرژی هوشمند.

شهر هوشمند یک منطقه شهری است که از انواع مختلف سنسورهای الکترونیکی برای جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آن‌ها استفاده می‌کند، که این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری کارآمد است. این پروسه، شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌ها و منابع شهری است که پردازش و تجزیه و تحلیل می‌شود تا به نظارت و مدیریت ترافیک و حمل و نقل، سیستم، نیروگاه، آب، تأمین شبکه های، زباله، مدیریت، قانون اجرای سیستم‌های اطلاعاتی و مدارس و کتابخانه‌ها و بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی کمک کند.

تبریز در مسیر شهر هوشمند

تبریز هم در سال های اخیر رسیدن به شهر هوشمند را یکی از اهداف میان مدت و بلندمدت خود قرار داده است. مدیریت شهری تبریز تلاش می کند زیرساخت ها و بسترهای شهر هوشمند را فراهم کند؛ اگرچه می تواند پروسه ای بلندمدت باشد، اما مدیران شهر این را دریافته اند که هرچه زودتر باید شهر را در مسیر هوشمندی قرار داد.

یکی از این زیرساخت ها، فیبر نوری است. محمدرضا کاظمی، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تبریز با اشاره به تاکید و توجه شهردار تبریز بر اجرای فیبر نوری، می گوید: متاسفانه شهر تبریز در خصوص انجام فیبر نوری پیشرفت چندانی نداشته است و این در حالی است که دیگر شهرها موفقیت‌هایی در این زمینه دارند.

او می افزاید: طرح فیبر نوری تبریز از سمت شمال به جنوب و غرب به شرق بوده و ۲۵۷ کیلومتر حفاری و کانال گذاری و ۱۶۰ کیلومتر نیز شوتینگ فیبر نوری است.

کاظمی ادامه می دهد: بر همین اساس فراخوانی صادر شده تا پیشنهادهای ارائه شده در کمیته‌های تخصصی مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه گیری شود. با برگزاری جلسه ای در این خصوص از همه شرکت‌های علاقه‌مند دعوت کرده‌ایم و در نهایت با چند شرکت به توافق رسیده‌ایم.

مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تبریز با بیان اینکه مالکیت طرح با شهرداری است، خاطرنشان می کند: در این طرح، یک کانال هفت راهه و ۴۸ کد مخابراتی در نظر گرفته ایم که همه این هفت راه را اشغال نمی‌کند و بر همین اساس شرکت‌ها می‌توانند برای بهره‌برداری حضور داشته باشند.

انتشار فراخوان ایجاد کانال شبکه فیبر نوری در سطح شهر تبریز، در جلسه گذشته شورای اسلامی شهر به تصویب اعضا رسید.

انتشار فراخوان ایجاد شبکه ارتباطی فیبر نوری

اما فیبر نوری چه مزایا و عوایدی می تواند برای شهر داشته باشد؟

هزینه تمام شده فیبر نوری نسبت به سیم های موجود در بازار در مقیاس‌های بسیار زیاد برای مثال در استفاده های بین شهری، در استفاده های داخل شهری گسترده شامل خطوط مخابراتی و غیره نسبت به بقیه اجناس موجود در بازار و تکنولوژی های قدیمی تر بسیار کمتر است؛ پس این باعث می شود که فاکتور قیمت در قبال کیفیتی که دریافت می شود بسیار با ارزش جلوه کند.

یکی از خوبی هایی که سیم های فیبر نوری دارند این است که سیگنال های منتقل شده در آن ها تضعیف می شوند و این یعنی اینکه می‌توان از فرستنده هایی با مصرف میزان ولتاژ برق کمتری نسبت به فرستنده های الکتریکی گذشته استفاده کرد. این ویژگی فیبرهای نوری باعث می شود که ما هم از ولتاژ پایین تری استفاده کنیم هم مصرف برق پایین تری را داشته باشیم.

یکی از مزیت ها و ویژگی های اصلی که ابتدا در میان ویژگی های عظیم فیبر نوری به چشم می‌آید سرعت بسیار بالای آن در انتقال داده هایی با حجم زیاد چه به شکل آنالوگ و دستی و یا چه شکل دیجیتالی و کامپیوتری است. این سرعت بالا در بعضی از مشاغل و یا در بعضی از ارتباطات خاص بسیار به چشم می آید و باعث می شود که آن متخصص در صورت وجود نداشتن فیبر نوری کیفیت لازم را در کار خود نداشته باشد.

سامانه‌های شفافیت، پیوند شهر هوشمند با شهر شیشه‌ای

بین شهر هوشمند و شهر شفاف رابطه ای مفید وجود دارد. شهر هوشمند می تواند یکی از بسترهای شفافیت به ویژه در دستگاه های اجرایی باشد.

در دو هفته اخیر، دو سامانه شفافیت شهرداری در صحن علنی شورای اسلامی شهر رونمایی شده و به بهره برداری رسید.

یکی از این سامانه ها، سامانه شفافیت است. یعقوب هوشیار، شهردار تبریز درباره این سامانه می گوید: سامانه شفافیت مصوبه سال ۱۴۰۰ در شورا بود که بخشی از آن به صورت پرتال فعال بود و داده‌ها به صورت دستی وارد می‌شد.

او می افزاید: اما در حال حاضر داده‌ها توسط همکاران به صورت خودکار بارگذاری شده است و این سامانه در آینده نیز قابل ارتقاء است.  

شهردار تبریز عنوان می کند: اطلاعات شهرداری در حوزه‌های بودجه، سالنامه‌های آماری، لیست قراردادها و پیمانکاران و نمودارهای درآمدی به صورت آنلاین قابل مشاهده است و برخی موارد دیگر با نظر شورای شهر بارگذاری خواهد شد.

هوشیار خاطرنشان می کند: هیچ محدودیتی در دسترسی به سامانه شفافیت در حال حاضر وجود ندارد و ممکن است در ادامه با مصوبه شورا تغییراتی در این سامانه برای توسعه بیشتر صورت گیرد.

این سامانه به آدرس shaffaf.tabriz.ir در دسترس عموم شهروندان است.

زونمایی از سامانه صیانت از سلامت اداری

دومین سامانه ای که در صحن علنی شورا به بهره برداری رسید، سامانه صیانت از سلامت اداری است.

رئیس شورای اسلامی شهر تبریز درباره این سامانه توضیح می دهد: طرح صیانت از سلامت اداری همان طرح سوت‌زنی بوده که نام آن تغییر یافته است.

حجت الاسلام رسول برگی می افزاید: گاهی گلایه‌هایی از سوی شهروندان مطرح می‌شود مبنی بر اینکه در بخش هایی از مجموعه شهرداری کارمندان در محل کار خود حضور ندارند و تمایلی به ثبت نام خود در این خصوص نشان نمی‌دهند که در این سامانه بدون ذکر اسامی، افراد می‌توانند به ارائه گزارش بپردازند و بر همین اساس از سلامت اداری صیانت شود.

او خاطرنشان می کند: شهروندان می‌توانند از طریق سایت شورای اسلامی شهر تبریز به این سامانه دسترسی داشته باشند و در صورت مشاهده هرگونه کم و کاستی، از همان طریق گزارش کنند.

مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تبریز نیز در این خصوص تصریح می کند: بر اساس نظر و درخواست اعضا و رئیس شورای اسلامی شهر در زمینه صیانت از سلامت اداری، دسترسی به افراد داده شده است که تخلفات اداری در مجموعه شهرداری و یا دیگر موارد را گزارش دهند.

محمدرضا کاظمی ادامه می دهد: این سامانه فاز به فاز رونمایی و در دسترس عموم قرار می‌گیرد.

از مهم ترین اهداف هوشمندسازی شهرها، افزایش رفاه شهروندان و کاهش اتلاف وقت و انرژی و هزینه است. حالا باید منتظر ماند و دید مدیریت شهری تبریز چه گام های دیگری برای رسیدن به شهر هوشمند برمی‌دارد.